Tokyo, ngày 7 tháng 6 năm 2011
Một người bạn từ Hà Nội cho tôi biết Nhà xuất bản (NXB) Thời Đại vừa phát hành cuốn sách nhan đề “Nhật ký vùng tâm chấn – 6 ngày kinh hoàng ở Sendai”. Trên bià 1 có in tên nhóm tác giả của cuốn sách là “Trương Quang Đức, Nguyễn Thị Phương Dung, Bùi Phi Anh – những du học sinh Việt Nam trực tiếp trải qua cuộc đại địa chấn tại Sendai”.
Bià 1
Cuốn sách được bán với giá 39 ngàn đồng Việt Nam (Xem bià 4).
Bìa 4
Tuy nhiên người bạn của tôi cho biết trong cuốn sách nói trên có in 2 bài viết của tôi là bài “Nhật Bản – một đất nước thực sự vĩ đại” và “Fukushima 1 không phải là Chernobyl thứ hai” (Xem hình bạn tôi chụp kèm đây). Đây là hai bài tôi đã viết và đăng vào các ngày 13 và 17 tháng 3 năm 2011 trên blog cá nhân của tôi tại https://nguyendinhdang.wordpress.com/
Bài "Nhật Bản - một đất nước thực sự vĩ đại" của Nguyễn Đình Đăng đăng trong cuốn sách "Nhật ký vùng tâm chấn" (NXB Thơi Đại) mà chưa được phép của tác giả Nguyễn Đình Đăng (Hình chụp trang đầu tiên của bài).
Bài "Fukushima 1 không phải là Chernobyl thứ hai" của Nguyễn Đình Đăng đăng trong cuốn sách "Nhật ký vùng tâm chấn" (NXB Thời Đại) mà chưa được phép của tác giả Nguyễn Đình Đăng (Hình chụp trang đầu tiên của bài).
Tôi rất ngạc nhiên, vì từ trước tới giờ tôi chưa một lần cho phép NXB Thời Đại cũng như bất cứ ai trong số các tác giả nói trên đăng lại các bài viết của tôi. Tôi cũng chưa hề nhận được bất cứ liên lạc nào từ NXB Thời Đại cũng như nhóm tác giả của cuốn sách. Thậm chí, trước khi được bạn tôi thông báo về cuốn sách này, tôi không hề biết về NXB Thời Đại cũng như nhóm tác giả nói trên.
Việc NXB Thời Đại và nhóm du học sinh Trương Quang Đức, Nguyễn Thị Phương Dung, Bùi Phi Anh đăng lại các bài viết của tôi, hơn nữa lại đăng trong một cuốn sách để đem bán trên thị trường, mà chưa được tôi cho phép, là một việc làm tự tiện, rõ ràng đã vi phạm quyền tác giả, bất kể động cơ của việc xuất bản cuốn sách này nhằm mục đích gì.
Vì vậy tôi yêu cầu NXB Thời Đại và nhóm du học sinh làm cuốn sách kể trên giải thích về việc này.
Nguyễn Đình Đăng
Nguyen Dinh Dang's Blog 
11/06/2011 lúc 2:35 chiều
Sài Gòn Tiêp Thị ngày 10/6/2011
10/06/2011 lúc 11:44 sáng
HỘI XUẤT BẢN VIỆT NAM
NXB THỜI ĐẠI
Địa chỉ: B15, Lô 2, Mỹ Đình 1
Từ Liêm, Hà Nội
Ngày 9 tháng 6 năm 2011
Kính gửi : Ông Nguyễn Đình Đăng
https://nguyendinhdang.wordpress.com
Phúc đáp thư điện tử của ông gửi NXB Thời Đại ngày 7 tháng 6 năm 2011, chúng tôi xin trả lời ông như sau:
Ngày 21 tháng 4 năm 2011, Nhà xuất bản Thời Đại có liên kết xuất bản với CÔNG TY CỔ PHẦN SÁCH ALPHA.(Địa chỉ: Số 31, lô 1A, khu Đô thị Trung Yên, Trung Kính, Cầu Giấy, Hà Nội. Tel: (84-4) 3722 6234 – (84-4) 3722 7049.Fax: (84-4) 3722 6237. Email: info@alphabooks.vn) để xuất bản cuốn sách “Nhật Ký Vùng Tâm Chấn”.
Tại Điều 4 về bản quyền tác giả trong Hợp đồng liên kết xuất bản số 183-2011/HDLD ngày 21 tháng 4 năm 2011,NXB Thời Đại ký với Công ty cổ phần sách Alpha ghi rõ: “Bản quyền xuất bản phẩm do bên B (alpha Books) chịu trách nhiệm. Có trách nhiệm trả nhuận bút tác giả, thực hiện các quy định về bản quyền tác giả theo Luật sở hữu trí tuệ liên quan, chịu trách nhiệm giải quyết mọi khiếu kiện, khiếu nại, tranh chấp với bên thứ 3 và chịu mọi phí tổn phát sinh từ sự khiếu kiện đó.”
Sau khi nhận được thư điện tử của ông, chúng tôi đã chính thức thông báo cho Công ty cổ phần sách Apha dừng phát hành và thu hồi cuốn sách kể trên, kịp thời liên hệ với ông để thỏa thuận về vấn đề bản quyền tác giả.
Về phần mình, chúng tôi sẽ có trách nhiệm giám sát và đôn đốc Công ty cổ phần sách Alpha thực hiện nghĩa vụ đã nêu trong hợp đồng kinh tế và rút kinh nghiệm về thiếu sót này.
Xin gửi tới ông lời chào trân trọng.
PHÓ GIÁM ĐỐC
Nguyễn Thanh
10/06/2011 lúc 11:41 sáng
Cháu chào bác Đăng ạ,
Cháu xin tự giới thiệu, cháu là Lý Hồng Điệp, biên tập viên công ty Sách Alpha (Alpha Books). Cháu là người đã trực tiếp nhận bản thảo và biên tập cuốn sách “Nhật ký vùng tâm chấn, 6 ngày kinh hoàng ở Sendai” của nhóm tác giả Trương Quang Đức, Nguyễn Thị Phương Dung, Bùi Phi Anh.
Thưa bác,
Do đặc thù ngành xuất bản sách ở Việt Nam chưa cho phép công ty sách tư nhân tự ý xuất bản, mà phải xin giấy phép từ một nhà xuất bản nhà nước; vì thế, tuy cuốn sách này do Nhà xuất bản Thời Đại cấp giấy phép, nhưng công ty cháu là đơn vị đứng ra xuất bản, giữ bản quyền, và phải chịu trách nhiệm về việc xuất bản cuốn sách này.
Công ty cháu đã ký hợp đồng với nhóm tác giả. Trong hợp đồng, các tác giả cam kết chịu trách nhiệm về nội dung viết trong cuốn sách. Nội dung chính của cuốn “Nhật ký vùng tâm chấn” là những dòng nhật ký của 3 du học sinh hiện đang học tập tại Nhật Bản ghi lại những ngày trực tiếp trải qua cuộc đại địa chấn tại Sendai. Sau đó, trong phần Phụ lục, các tác giả có trích đăng một số bài viết sưu tầm được trên mạng, để người đọc có thể hiểu sâu sắc hơn những vấn đề xung quanh cuộc đại địa chấn đó, trong đó có hai bài viết của bác.
Việc trích đăng hai bài viết trong cuốn sách mà chưa được sự cho phép của bác là một việc làm sai. Do quá tin cậy các tác giả, chúng cháu đã không lưu tâm kiểm tra lại vấn đề bản quyền của những người có bài viết được trích đăng trong phần Phụ lục. Chúng cháu rất xin lỗi bác.
Theo cháu được biết ngay từ khi có ý định viết sách, các tác giả sẽ dành toàn bộ tiền bản quyền xuất bản sách để ủng hộ nhân dân Nhật Bản. Cả chúng cháu lẫn các tác giả đều hy vọng xuất bản được một cuốn sách có ý nghĩa, để người đọc Việt Nam hiểu được nhiều hơn về những khó khăn của nhân dân Nhật Bản và thêm khâm phục cũng như học hỏi tinh thần của nước bạn. Trong quá trình xuất bản đó, chúng cháu đã có sơ sót không nhắc nhở và hỏi các tác giả về việc xin phép bác để đăng hai bài viết của bác. Đây là lỗi và sơ suất lớn của chúng cháu. Một lần nữa, chúng cháu xin lỗi bác. Cháu rất mong bác hiểu và tha thứ cho sai lầm này của chúng cháu và của nhóm tác giả.
Nếu bác có yêu cầu gì, chúng cháu xin vâng theo lời chỉ dạy của bác.
Cháu cảm ơn bác nhiều vì đã dành thời gian đọc lá thư này. Cháu xin kính chúc bác sức khỏe.
Kính thư,
Cháu. Lý Hồng Điệp.
—————————————–
Ly Hong Diep, Ms
Editor
Alpha Books Corp. | Knowledge is Power
Email: diep.ly@alphabooks.vn
Website: http://www.alphabooks.vn
Head Office: 31 Block 1A, Trung Yen, Cau Giay, Ha Noi
Rep Office: 380/5A Nam Ky Khoi Nghia, 3rd District. HCMC
Mobile: 0986 460 430
Tel: (84-4) 3722 6234, Ext: 304
Fax: (84-4) 3722 6237
10/06/2011 lúc 11:49 sáng
Tokyo, 9 tháng 6 năm 2011
Ms. Ly Hong Diep
Editor, Alpha Books Corp.
Email: diep.ly@alphabooks.vn
cc:
1) Công ty Alpha Books,
info@alphabooks.vn
2) NXB Thời Đại,
nxbthoidai@nxbthoidai.vn
3) Mr. Trương Quang Đức,
tqduc@mail.tagen.tohoku.ac.jp
Chào cháu Lý Hồng Điệp,
Tôi đã nhận được thư của cháu nhận trách nhiệm và xin lỗi về việc công ty Alpha Books đã xuất bản cuốn sách “Nhật ký vùng tâm chấn – 6 ngày kinh hoàng tại Sendai” của nhóm tác giả Trương Quang Đức, Nguyễn Thị Phương Dung, Bùi Phi Anh, trong đó có in hai bài viết của tôi là “Nhật Bản – một đất nước thực sự vĩ đại” và “Fukushima 1 không phải là Chernobyl thứ hai” mà không được phép của tôi [1].
Cháu có giải thích rằng công ty cuả cháu, Alpha Books, mới thực sự là công ty trực tiếp xuất bản cuốn sách, giữ bản quyền và chịu trách nhiệm xuất bản, còn NXB Thời Đại chỉ là cơ quan cấp giấy phép xuất bản. Trên thực tế NXB Thời Đại, công ty Alpha Books (dưới tên “Imone”) và nhóm tác giả nói trên là những tổ chức và cá nhân có tên ghi trên bìa của cuốn sách, tức trực tiếp chịu trách nhiệm về mặt pháp lý trong việc xuất bản cuốn sách.
Theo Luật xuất bản [2], để một NXB tại Việt Nam cấp phép xuất bản một cuốn sách, đối tác phải gửi các thông tin về cuốn sách, tác giả, và bản thảo gốc về văn phòng NXB để tổng biên tập duyệt. Chỉ sau khi tổng biên tập đồng ý, bản thảo mới được cấp giấy phép xuất bản [3]. Như vậy, bất luận quy trình xuất bản đã diễn ra như thế nào, NXB Thời Đại vẫn là cơ quan phải chịu trách nhiệm trong hành vi xâm phạm tác quyền này [4]. Nếu NXB Thời Đại làm đúng bổn phận của mình, thì một khi phát hiện thấy thiếu bằng chứng về sự đồng ý của bất kỳ một tác giả nào có bài in trong cuốn sách, NXB cần yêu cầu đối tác, ở đây là công ty Alpha Books, cung cấp đầy đủ bằng chứng. Đến lượt mình, công ty Alpha Books cần yêu cầu nhóm làm sách nói trên cung cấp các bằng chứng này, và khi đó nhóm làm sách cần xin phép tất cả các tác giả có bài in trong sách nếu trước đó nhóm làm sách đã quên không làm việc này. Đây chính là cách làm của NXB Kim Đồng mà tôi đã dẫn trong thư trả lời Trương Quang Đức [5].
Để kết luận, tôi yêu cầu NXB Thời Đại, công ty Alpha Books và nhóm tác giả thông báo cho tôi biết giá trị nhuận bút tác giả đối với hai bài viết của tôi in trong cuốn sách và chuyển số tiền nhuận bút đó ủng hộ những nạn nhân của thảm hoạ động đất – sóng thần tại Nhật Bản. Ngoài ra, công ty Alpha Books cần gửi cho tôi 1 cuốn “Nhật ký vùng tâm chấn – 6 ngày kinh hoàng tại Sendai” (địa chỉ bưu điện sẽ được thông báo trong thư tiếp theo). Sau khi hoàn tất những việc trên, vấn đề tác quyền đối với hai bài viết của tôi in trong cuốn sách xem như đã được giải quyết trong lần xuất bản này.
Trong trường hợp cuốn sách được tái bản, nhóm tác giả, NXB (Thời Đại) và công ty đối tác liên quan (Alpha Books) cần tuân thủ mọi quy định của Luật Sở hữu trí tuệ và Luật Xuất Bản về tác quyền đối với tất cả các tác giả có bài in trong cuốn sách, tránh lặp lại sai lầm như vừa xảy ra .
Nguyễn Đình Đăng
Tài liệu tham khảo:
[1] Căn cứ Luật Sở hữu trí tuệ số 50/2005/QH11 của quốc hội nước CHXHCN Việt Nam, việc “công bố, phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả” là “hành vi xâm phạm quyền tác giả” (Điều 28.3).
[2] Xem Luật xuất bản của nước CHXHCN Việt Nam
[3] Xem nxbbachkhoa.hut.edu.vn: “Cấp phép xuất bản”
[4] Luật xuất bản của nước CHXHCN Việt Nam quy định (trích):
– Nhà nước bảo hộ quyền tác giả (Điều 5.1);
– Không một cơ quan, tổ chức, cá nhân nào được lợi dụng quyền phổ biến tác phẩm làm thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân (Điều 5.3);
– Giám đốc NXB ký duyệt bản thảo trước khi đưa in và ký duyệt xuất bản phẩm trước khi phát hành, chịu trách nhiệm trước cơ quan chủ quản và trước pháp luật về xuất bản phẩm (Điều 14.2.đ, 14.2.h)’
– Tổng biên tập NXB đọc duyệt bản thảo trước khi trình giám đốc nhà xuất bản và liên đới chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung xuất bản phẩm của nhà xuất bản (Điều 14.3.d);
– Tổ chức, cá nhân vi phạm quy định tại các điều 3, 5, 10, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 25, 26, 27 và 29 của Luật này thì tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị cảnh cáo hoặc phạt tiền và có thể bị áp dụng biện pháp tạm đình chỉ việc xuất bản xuất bản phẩm có vi phạm, tạm đình chỉ hoạt động xuất bản, tước quyền sử dụng giấy phép hoạt động xuất bản; trường hợp gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân khác thì phải công khai xin lỗi, cải chính trên báo chí, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật (Điều 30.1);
– Tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực xuất bản thì bị xử lý theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ (Điều 30.2).
[5] Xem thư trả lời của Nguyễn Đình Đăng.
10/06/2011 lúc 6:02 chiều
Cháu chào bác Đăng,
Cháu cảm ơn bác đã hồi âm lá thư xin lỗi của cháu. Nhận được thư bác, cháu thấy an tâm hơn rất nhiều, tựa như một gánh nặng trong lòng đã được trút bỏ vậy.
Qua việc này, cháu cũng rút ra cho mình một bài học quý trong quá trình làm việc. Cháu sẽ cẩn thận hết sức trong bất kỳ việc gì, để không xảy ra những sai phạm như lần này nữa. Cháu cảm ơn bác rất nhiều vì đã kịp thời chỉ ra lỗi sai của các tác giả, nhà xuất bản và trong đó hẳn có cả cháu nữa. Và cháu cũng cảm ơn bác vì đã rộng lượng tha thứ cho sai phạm này của cháu.
Về phần nhuận bút, cháu cũng xin nói rõ luôn ạ. Tổng số tiền nhuận bút mà các tác giả Trương Quang Đức, Nguyễn Thị Phương Dung, Bùi Phi Anh nhận được trong lần xuất bản này là 7.800.000 VNĐ (tiền nhuận bút = 10% giá bìa x 2.000 bản). Số tiền đó quả thật không nhiều nhặn gì, cũng chỉ là một chút tấm lòng của các tác giả gửi tặng nhân dân Nhật Bản. Số tiền nhuận bút bác nhận được khi tham gia viết cuốn sách này là 1.300.000 VNĐ. Anh Trương Quang Đức sẽ thay mặt nhóm tác giả gửi tặng số tiền này tới nhân dân Nhật Bản tại điểm quyên góp Đại học Tohoku, Sendai, Nhật Bản vào tuần tới. Cháu sẽ gửi bác hóa đơn để bác an tâm rằng số tiền ủng hộ của bác đã được trao tới tận tay nhân dân nước bạn.
Tối hôm nay, cháu sẽ trực tiếp đến nhà cụ thân sinh ra bác để gửi sách biếu. Cháu xin gửi tặng 03 cuốn sách, đúng theo số lượng sách mà mỗi tác giả trên kia nhận được khi tham gia viết sách.
Cuối thư, một lần nữa cháu chân thành cảm ơn lòng bao dung của bác. Cháu xin kính chúc bác mạnh khỏe.
Cháu
Lý Hồng Điệp.
08/06/2011 lúc 4:01 chiều
Cháu xin chào bác Đăng,
Cháu xin giới thiệu cháu là Trương Quang Đức, tác giả của cuốn sách NHẬT KÝ VÙNG TÂM CHẤN. Thời gian vừa qua, cháu có viết cuốn sách như bác đã biết. Do không hiểu rõ về luật bản quyền, cháu đã trích đăng hai bài báo trên blog của bác mà không xin phép bác. Cháu chân thành xin lỗi bác và mong bác tha thứ.
Cuốn sách ra đời với mục đích chia sẻ với bạn đọc những gì nước Nhật đã trải qua trong trận động đất vừa qua, để bạn đọc Việt Nam hiểu và chia sẻ nỗi đau cùng nhân dân Nhật Bản. Đồng thời qua việc viết sách, cháu cũng hi vọng có được một chút tiền nhuận bút để ủng hộ cho những người hiện vẫn đang phải gánh chịu hậu quả của thảm hoạ vừa qua. Toàn bộ tiền nhuận bút nhận được, cháu dùng làm từ thiện tại Sendai.
Với mục đích của cuốn sách như trên, cháu rất mong bác thông cảm và tha thứ cho cháu. Nếu bác có yêu cầu gì, cháu xin hoàn toàn tuân theo sự dạy bảo của bác.
Cháu xin trân trọng cảm ơn bác, chúc bác luôn mạnh khoẻ.
Cháu Đức
Truong Quang Duc
Institute of Multidisciplinary Research for Advanced Materials
Tohoku University
Email: tqduc@mail.tagen.tohoku.ac.jp
http://www.tagen.tohoku.ac.jp/labo/kakihana/
08/06/2011 lúc 4:06 chiều
Chào cháu Trương Quang Đức,
Tôi vừa nhận được thư của cháu xin lỗi về việc cháu đã đưa hai bài viết cuả tôi vào in trong cuốn sách “Nhật ký vùng tâm chấn – 6 ngày kinh hoàng tại Sendai” do cháu cùng hai bạn Nguyễn Thị Phương Dung, Bùi Phi Anh làm tác giả và NXB Thời Đại xuất bản.
Tôi rất lấy làm tiếc về việc này, mà tôi cho là nghiêm trọng, bởi lẽ việc vi phạm bản quyền này lại do chính các cháu gây ra, những sinh viên Việt Nam đang du học tại một đất nước mà luật pháp nói chung và quyền tác giả nói riêng được tôn trọng hết mực. Trong quá trình làm luận án thạc sĩ hay tiến sĩ, chắc các cháu cũng đã ít nhiều làm quen với việc đăng bài hoặc viết sách. Việc tôn trọng quyền tác giả không chỉ thể hiện sự tôn trọng luật pháp mà còn là đạo đức nghề nghiệp (professional conduct).
Đăng lại nguyên văn bài viết và trích đăng là hai việc khác nhau. Cháu có thể trích đăng một câu, hoặc vài câu của tác giả khác, mà không cần xin phép với điều kiện cháu để những câu trích dẫn trong ngoặc kép và ghi rõ nguồn trong phần tài liệu tham khảo. Nhưng nếu cháu đăng lại nguyên văn một bài cuả tác giả khác thì cháu cần được sự đồng ý của tác giả bài đó. Nếu bài đó là cuả nhiều tác giả, cháu phải nhận được đồng ý của tất cả các tác giả hoặc của một tác giả do nhóm tác giả này ủy quyền.
Việc các cháu dùng tiền bán sách (trong đó có thể có hoặc không kèm nhuận bút tác quyền) để ủng hộ đồng bào bị nạn trong trận động đất – sóng thần tại Nhật Bản là một việc thiện. Song không thể dùng mục đích từ thiện để biện minh cho hành động (ở đây là việc vi phạm quyền tác giả).
Ngoài nhóm tác giả, NXB Thời Đại cũng có lỗi trong việc này bởi, trước khi xuất bản, NXB cần nhận được sự đồng ý của tất cả các tác giả có bài đăng trong tập sách. Theo kinh nghiệm của tôi, khi đăng bài viết của bất kỳ tác giả nào, bao giờ các tạp chí hoặc NXB ở Nhật, châu Âu, Mỹ cũng yêu cầu tác giả ký vào thư đồng ý hoặc chuyển nhượng bản quyền (copyright transfer). Điều này không phải là mới mẻ đối với các NXB tại Việt Nam. Năm 2007, khi NXB Kim Đồng xuất bản bản dịch tiếng Việt (từ bản tiếng Anh) cuốn sách “Truyện cổ tích vùng Chitose” do cố tác giả Gizo Osami sưu tầm từ vùng Ainư rồi biên soạn ra tiếng Nhật, NXB Kim Đồng đã đề nghị ông Arikata Osami – con trai cố tác giả Gizo Osami – và cả hoạ sĩ minh hoạ tập truyện viết thư đồng ý (Thư đồng ý của họ được in tại trang đầu của cuốn sách).
Tuy nhiên tôi vẫn chưa nhận được bất cứ hồi âm nào từ NXB Thời Đại. Sau khi biết việc này, một người bạn khác của tôi – một nhạc sĩ nổi tiếng tại Việt Nam – thậm chí còn cho tôi biết rằng ở Việt Nam những chuyện vi phạm quyền tác giả như thế này là chuyện bình thường. Đây là một hiện trạng đáng buồn, bên cạnh rất nhiều hiện trạng đáng buồn khác, mà theo tôi, câu “Cái nước mình nó như thế” của của cố giáo sư Hoàng Ngọc Hiến [1] đã phản ánh sự nhẫn nhục trước những hiện trạng đáng buồn đó, hơn là một lời giải thích.
Tôi hy vọng các cháu rút được kinh nghiệm trong việc này. Tôi cũng hy vọng các nhà làm sách tại Việt Nam sớm chấm dứt việc vi phạm bản quyền, sớm đạt được sự tôn trọng sở hữu trí tuệ của một nước văn minh.
Nguyễn Đình Đăng
[1] Theo Inrasara.com, “Các câu nói nổi tiếng của Hoàng Ngọc Hiến”