Dày và mỏng

Nguyễn Đình Đăng
Tôi trích lại phần trao đổi về độ dày bề mặt tranh sơn dầu với Đoàn Ngọc Vững và Thanh X Nguyen để các bạn tiện theo dõi.

Đoàn Ngọc Vững:

Bác Nguyễn Đình Đăng cho cháu hỏi tí ạ: Chỗ dầy nhất trong tranh Van Eyck là khoảng bao nhiêu cm so với mặt tranh ạ?

Nguyễn Đình Đăng:

Theo số liệu đo của Coremans và các cộng sự năm 1953, mỗi lớp sơn trong bộ tranh “Con chiên thần bí” [1] của anh em Van Eyck có chiều dày từ 0.016 mm tới 0.056 mm. Số lớp sơn chồng lên nhau thay đổi từ 3 tới 12 lớp. Phần dày nhất là ở xung quanh tháp Utrech, có 12 lớp, với độ dày tổng cộng vào khoảng 210 micrometers nếu tính cả lớp varnish và lớp sơn lam phục chế sau này, hoặc 194 micrometers nếu không tính 2 lớp đó. Như vậy chỗ dầy nhất là khoảng 0.2 mm.

Đoàn Ngọc Vững:

Cháu xin cảm ơn ạ!

Thanh X Nguyen:

Amazing!!!??

Nguyễn Đình Đăng:

Thêm một minh chứng rõ ràng cho thấy những người thích khẳng định: vẽ sơn dầu là phải trát dầy, phải “tút”, phải “tát”, đơn giản là thích nói nhảm.

Đây là minh hoạ cấu trúc mặt tranh của Van Eyck và độ dày các lớp sơn trích từ luận án tiến sĩ năm 2002 của Lionel Simonot bảo vệ tại Đại học Pierre và Marie Curie (Paris VI) [2]:

Lớp bồi dày 100 – 400 micrometers.
Lớp cách ly dày 5 – 20 micrometers
Các lớp láng màu 5 – 50 micrometers/1 lớp, tức trung bình khoảng 28 micrometers/1 lớp.

Nếu chồng 12 lớp thì độ dày trung bình sẽ vào khoảng 28 micrometers/lớp x 12 lớp = 336 micrometers tức khoảng 0.34 mm.

Thanh X Nguyen:

True.

Nguyễn Đình Đăng:

Để so sánh, đây là mặt cắt phần bầu trời trong tranh của hoạ sĩ Ấn tượng Camille Pissarro, chỉ có một lớp, dày khoảng 140 micrometers (0.14 mm), quết trên nền trắng.

Còn dưới đây là mặt cắt một phần trong bức tranh “Tháo chạy sang Ai Cập” của danh hoạ Phục Hưng Titian, có chiều dày tổng cộng của các lớp sơn chồng lên nhau (5 – 6 lớp) trên nền sơn trắng là khoảng 260 micrometers (0.26 mm).

Như vậy 1 lớp sơn của Pissarro có chiều dày bằng khoảng từ 5 – 10 lớp sơn của Van Eyck hoặc khoảng 3 lớp sơn của Titian!

Điều đó cho thấy các hoạ sĩ, kể từ Ấn tượng trở đi, cho dù có dùng nhiều màu sặc sỡ, có trát dày đến mấy đi chăng nữa, nhưng hiệu quả hòa sắc và độ phong phú của chuyển sắc vẫn thua xa độ dày chưa tới nửa mm trong tranh của Van Eyck, bởi mặt sơn mỏng đó thực chất gồm nhiều lớp sơn rất mỏng và trong chồng lên nhau, tạo ra hòa sắc quang học kỳ ảo mà lối vẽ trực tiếp không thể tạo ra được.

Marcel Duchamp quả đã không sai khi nhận định “Toàn bộ hội hoạ, kể từ trào lưu Ấn tượng, thậm chí cả Seurat, là phản khoa học.”

12.4.2017

_________

[1] P. Coremans et al., L’ Agneau mystique au laboratoire: Examen et traitement (Der Sikkel, Anvers, 1953).

[2] L. Simonot, Etude expérimentale et modélisation de la diffusion de la lumière dans une couche de peinture colorée et translucide – Application à l’effet visuel des glacis et des vernis, Thèse de doctorat de l’Université Pierre et Marie Curie (Paris VI), 4 Nov. 2002.

Nhãn: kỹ thuật sơn dầu